შავი ზღვის საქართველოს წყლებში ჰიდროლოგიური ველების მოდელირებისა და პროგნოზირების სისტემა და მისი შემდგომი განვითარება
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
ნაშრომში განხილულია შავი ზღვის საქართველოს სექტორისა და მიმდებარე წყლებისთვის მაღალი გარჩევადობის საზღვაო რეგიონული მოდელირებისა და პროგნოზირების სისტემის ამჟამინდელი მდგომარეობა და შემდგომი განვითარება, რომელიც შემუშავდა ევროკავშირის საერთაშორისო სამეცნიერო-ტექნიკური პროექტების ARENA (2003-2006) და ECOOP (2007-2010) ფარგლებში. მისი შემდგომი გაფართოება პროგნოზირების სისტემაში მინარევების გადატანის მოდელების ჩართვით განხორციელდა შოთა რუსთველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტის ფარგლებში (2013-2015). ეს სისტემა, რომელიც დაფუძნებულია შავი ზღვის დინამიკის რეგიონულ რიცხვით მოდელსა და მინარევების 2-D და 3-D გადატანის მოდელებზე, უზრუნველყოფს ძირითადი ჰიდროლოგიური ველების და ნავთობისა და სხვა მინარევების გავრცელების მოდელირებას 1 კმ სივრცითი გარჩევადობით. რეალური შემავალი მონაცემებით უზრუნველყოფის შემთხვევაში, სისტემა შესაძლებელს ხდის ზღვის მდგომარეობის პროგნოზირებას რამოდენიმე დღის წინსწრებით. არსებული რეგიონული პროგნოზირების სისტემის შემდგომი განვითარება დაკავშირებულია ბათუმი-ფოთი-ანაკლიის სანაპირო წყლებისთვის ძალიან მაღალი გარჩევადობის მოდელირების ქვესისტემის შემუშავებასთან და ქვესისტემაში ქარისმიერი ტალღების პროგნოზირების მოდელის ჩართვასთან. ძალიან მაღალი გარჩევადობის მოდელირების ქვესისტემის მიზანია უფრო დეტალური საზღვაო პროგნოზის განხორციელება (200 მ სივრცითი გარჩევადობით) ბათუმი-ფოთი-ანაკლიის სანაპირო წყლებისთვის, რომლებიც ყველაზე დიდ ანთროპოგენურ დატვირთვას განიცდიან.
Article Details
წყაროები
Stroker M., Stroker V., Kroeze C. The future of the Black Sea: More pollution in over half of the rivers. Ambio, 52, 2023, pp. 339-356. https://doi.org/10.1007/s13280-022-01780-6.
Our Black Sea: How its condition has changed over the last 20-30 years. EU Project EMBLAS, 2023. https://emblasproject.org/archives/6345
Cuthbert R. N., Sidow A., Frost K. F., Kotronaki G., Briski E. E. Emergent effects of temperature and salinity on mortality of a key herbivore. Journal of Sea Research. 177, 2021, 102126: 1-5. https://doi.org/10.1016/j.seares.2021.102126.
Sezgin M., Bat L., Katagan T., Ates A. S. Likely effects of global climate change on the Black Sea benthic ecosystem. Journal of Environmental Protection and Ecology, 11(1), 2010, pp. 238-246.
Marchuk G. I. Chislennoe reshenie zadach dinamiki atmosfery i okeana. 1974, Leningrad, 303 p. (in Russian).
Kordzadze A. A, Demetrashvili D. I. Operational forecast of hydrophysical fields in the Georgian Black Sea coastal zone within the ECOOP. Ocean Science. 7, 2011, pp. 793-803. doi: 10.5194/os-7-793-, www.ocean-sci.net/7/793/2011/.
Kordzadze A. A., Demetrashvili D. I. Coastal forecasting system for the easternmost part of the Black Sea. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. 12, 2012, pp. 471-477. doi:10.4194/1303-2712-v12_2_38. www.trjfas.org .
Kordzadze A. A., Demetrashvili D. I. Development of the Black Sea regional forecasting system for its easternmost part with inclusion of oil spill transport forecast. Bull. Georg. Natl. Acad. Sci., 8 (3), 2014, pp. 40-47.
Kordzadze A. A., Demetrashvili D. I. Short-range forecast of hydrophysical fields in the eastern part of the Black Sea. Izvestiya, Atmosferic and Oceanic physics. 49(6), 2013, pp. 674-685. Pleiades Publishing, USA. https://link.springer.com/article/10.1134/S0001433813060091.
Kordzadze A. A., Demetrashvili D. I., Kukhalashvili V. G. Easternmost Black Sea Regional Forecasting System. Proc. the 12th International Conference on the Mediterranean Coastal Environment –MEDCOAST 2015, 6-10 October, Varna, Bulgaria, 2, 2015, pp. 769-780.
Kordzadze A. A., Demetrashvili D. I. Operational forecasting for the eastern Black Sea. Proc. the 13ts International MEDCOAST Congress on Coastal and Marine Sciences, Engineering, Management and Conservation, MEDCOAST 2017, 31 October-04 November, Mellieha, Malta, 2, 2017, pp. 1215-1224.
Demetrashvili D., Kukhalashvili V. High-resolving modeling and forecast of regional dynamic and transport processes in the easternmost Black Sea basin. Proc. the International Conference on Geosciences -GEOLINKS 2019, 26-29 March, Athens, Greece, 3 (1), 2019, pp. 99-107.
Demetrashvili D., Kukhalashvili V., Kvaratskhelia D. Numerical study of some peculiarities of hydrological mode for the southeastern part of the Black Sea. Bull. Georg. Natl. Acad. Sci., 16 (4), 2022, pp. 47-53.
Jaoshvili Sh. V. The river alluvium and the beach formation of the Georgian Black Sea coast. 1986, Tbilisi, 155 p.
Rusu E., Silva D., Soares C. G. Evolution of the shoreline dynamics in a coastal sector of the Portuguese nearshore. Maritime Technology and Engineering, London, 3, 2016, pp. 1079-1086, ISBN 978-1-138-03000-8.
Rusu E. Strategies in using numerical wave models in ocean/coastal applications. J. Marine Science and Technology. 19 (1), 2016, pp. 58-75, http://jmst.ntou.edu.tw/marine/19-1/58-75.pdf.
Hoque Md. A., Perrie W., Solomon S. M. Application of SWAN model for storm generated wave simulation in the Canadian Beaufort Sea. J. Ocean Engineering and Science 5, 2020, pp. 19-34.