აღმოსავლეთ საქართველოში 1936-2023 წწ. მშრალი თვეების საერთო რაოდენობის სტატისტიკური ანალიზი SPI-3 ინდექსის ≤ 0 გამოყენებით და ამ რაოდენობის ცვალებადობის შეფასება 2045 წლამდე
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
სტატიაში წარმოდგენილია აღმოსავლეთ საქართველოში მშრალი თვეების (N) საერთო რაოდენობის დეტალური სტატისტიკური ანალიზი 1936-2023 წწ. SPI-3 ≤ 0 ინდექსის (სოფლის მეურნეობის გვალვა) გამოყენებით და მისი ცვალებადობის შეფასება 2045 წლამდე. გამოყენებული იქნა 18 მეტეოროლოგიური სადგურიდან მიღებული ყოველთვიური ნალექების რაოდენობის მონაცემები. კერძოდ, მიღებული იქნა შემდეგი შედეგები.
შესწავლილი იქნა აღმოსავლეთ საქართველოში ყოველთვიური N მნიშვნელობების შიდა წლიური განაწილების თავისებურებები 1936-2023 წწ. (სრული პერიოდი), 1936-1975 წწ. (I პერიოდი) და 1984-2023 წწ. (II პერიოდი). ზოგადად, მეორე პერიოდში, პირველთან შედარებით, ყველა სადგურისთვის დაფიქსირდა არიდობის ზრდის ტენდენცია 136 შემთხვევაში (თვეები), შემცირებისკენ 65 შემთხვევაში და მუდმივი მნიშვნელობის შენარჩუნებისკენ მხოლოდ 15 შემთხვევაში. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, საერთო ტენდენცია არიდობის ზრდისკენაა.
ჩატარდა გაზაფხული-შემოდგომის პერიოდში N მნიშვნელობების სტატისტიკური ანალიზი. მეორე პერიოდში, პირველთან შედარებით, გაზაფხული-შემოდგომის პერიოდში ფარავნის, წალკის, ბოლნისის, საგარეჯოს, გურჯაანის, ყვარლის, თიანეთის, ფასანაურის და სტეფანწმინდის საშუალო N მნიშვნელობები მნიშვნელოვნად იზრდება (არიდულობის ტენდენცია). მხოლოდ ერთ სადგურზე (ლაგოდეხი) შეინიშნება ამ სხვაობის მნიშვნელოვანი შემცირება (ნესტის ტენდენცია). პირველთან შედარებით მეორე პერიოდში N მნიშვნელობების უმნიშვნელო ცვალებადობა შეინიშნება რვა სადგურზე: გარდაბანი, თბილისი, დედოფლისწყარო, თელავი, გუდაური, გორი, ხაშური და შოვი.
ჩატარდა გაზაფხული-შემოდგომის პერიოდის N მნიშვნელობების სტატისტიკური პროგნოზირება 2045 წლამდე. ყველა სადგურზე, გარდა თბილისის, ლაგოდეხის და შოვისა, მოსალოდნელია გვალვის ზრდა 2026-2045 წწ. 2004-2023 წწ. საშუალო მაჩვენებელთან შედარებით.
Article Details
წყაროები
Handbook of Drought Indicators and Indices. WMO-No. 1173, 2016, 52 p., https://www.droughtmanagement.info/literature/GWP_Handbook_of_Drought_Indicators_and_Indices_2016.pdf
Standardized Precipitation Index User Guide - WMO, No 1090, 2012, 24 p. https://www.droughtmanagement.info/literature/WMO_standardized_precipitation_index_user_guide_en_2012.pdf
National Drought Mitigation Center - SPI Generator [software]. University of Nebraska–Lincoln, 2018. https://drought.unl.edu/Monitoring/SPI/SPIProgram.aspx
Lloyd-Hughes, B., Saunders, M., A. A Drought Climatology for Europe - International Journal of Climatology: a Journal of the Royal Meteorological Society, vol. 22, No. 13, 2002, pp. 1571-1592. https://doi.org/10.1002/joc.846
Yaseen, Z., M., Ali, M., Sharafati, A., Al-Ansari N., Shahid, S. Forecasting Standardized Precipitation Index using Data Intelligence Models: Regional Investigation of Bangladesh - Scientific reports, vol. 11, 2021, e3435. https://doi.org/10.1038/s41598-021-82977-9
Maximova, N., B., Pochyomin, N., M., Morkovkin, G., G., Slazhneva, S., S. Application of the Standardized Precipitation Index for the Assessment and Forecast of Atmospheric Droughts in Altai Krai -Siberian Journal of Life Sciences and Agriculture, vol. 14, No. 3, 2022, pp. 377-391. DOI: 10.12731/2658-6649-2022-14-3-377-391
Bio Sidi, D., Bouko, A., A., Gao, B., Abubakar, J., Annan, R., F., Djessou, R., D., Mutelo, A.,M., El-Saadani, Z., Dehah, L. Characteristics of Meteorological Droughts Across Different Climatic Zones in Benin - Atmosphere, 16, 611, 2025, 22 p. https://doi.org/10.3390/atmos16050611
Keshavarz А. Trends in Meteorological Drought in Iran Using the SPI Index and Mann-Kendall Test: A Comprehensive Review. Journal of Asian Geography, Volume 4 (Issue 2), 2025, 79-83. https://doi.org/10.36777/jag2025.4.2.8
Tatishvili, M., R., Palavandishvili, A., M., Tsitsagi, M., B., Suknidze N., E. The Use of Structured Data for Drought Evaluation in Georgia - Journal of Georgian Geophysical Society, vol. 25, No.1, 2022. https://doi.org/10.48614/ggs2520224806
Tatishvili, M., Palavandishvili, A., Tsitsagi, M., Gulashvili, Z., Suknidze, N. Drought Evaluation Based on Spei, Spi Indices for Georgian Territory - Int. Conf. of Young Scientists "Modern Problems of Earth Sciences", Proceedings, ISBN 978-9941-36-044-2, Publish House of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University, Tbilisi, November 21-22, 2022, pp. 119-121.
Tsitsagi M., Gulashvili Z., Bolashvili N., Tatishvili M., Suknidze N. Relationship Between Normalised Difference Vegetation Index, Precipitation and Drought Indices (Case of Kakheti, Georgia). 22nd International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM, 2022. https://doi.org/10.5593/sgem2022/4.1/s19.46
Tatishvili M., Palavandishvili A., Tsitsagi M., Suknidze, N. The Big Data for Drought Monitoring in Georgia. In: Geibel R.C., Machavariani S. (eds) Chances and Challenges of Digital Management. ISPC 2022. Springer Proceedings in Business and Economics, Springer, Cham., 2023. https://doi.org/10.1007/978-3-031-45601-5_13
Tatishvili, M., Kapadze, N., Mkurnalidze, I., Palavandishvili, A. Drought Evaluation in Georgia using SPI and SpEI Indices. Proceedings – Int. Sc. Conf. “Complex Geophysical Monitoring in Georgia: History, Modern Problems, Promoting Sustainable Development of the Country”, Proceedings, ISBN 978-9941-36-272-9, Tbilisi, Georgia, October 17-19, 2024, pp. 96 – 100, Publish House of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University.
Tsitsagi, M., Gulashvili Z., Palavandishvili A., Tatishvili M., Nanuli Zotikishvili, N. - Difficulties in Estimating the Negative Ecological and Economic Impacts of Droughts in Georgia - Transactions IHM, GTU, vol.136, 2025, pp.109-119, (in Georgian).
Amiranashvili A., DavitashviliT., Kharshiladze O., Samkharadze I., Amilakhvari D. Drought Risk Assessment in Eastern Georgia Using SPI-3 Index under Regional Climate Change in 1936-2023. Int. Journal of Sustainability and Rick Control, e-ISSN: 3104-8358, p-ISSN: 3104-834X, Baku, Azerbaijan, Vol. 1, No. 3 (3), December 2025, pp. 30-37. DOI: 10.64599/UOSY4215; https://www.elibrary.ru/item.asp?id=84715949
Amiranashvili A., Davitashvili T., Kharshiladze O., Samkharadze I., Amilakhvari D. Drought Periods Assessment in Eastern Georgia using SPI-3 Index in 1936-2023. 1st International Scientific Conference “Modern problems in Geophysics”. Proceedings, ISBN 978-9941-36-434-1, ISSN 3088-4349, Tbilisi, Georgia, November 6-8, 2025. Publish House of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University, Tbilisi, 2025, pp. 121-124. http://openlibrary.ge/bitstream/123456789/10767/1/31_Conf_MPG_2025.pdf
Bliadze, T., Gvasalia, G., Kirkitadze, D., Mekoshkishvili, N. Changeability of the Atmospheric Precipitations Regime in Kakheti in 1956-2015. Proceedings – Int. Sc. Conf. “Natural Disasters in Georgia: Monitoring, Prevention, Mitigation”. ISBN 978-9941-13-899-7, December 12-14, Tbilisi, 2019, pp. 74-77, Publish House of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University.
Amiranashvili, A., Bliadze, T., Kartvelishvili, L. Statistical Characteristics of Monthly Sums of Atmospheric Precipitations in Tianeti (Georgia) in 1956-2015 - Trans. of Mikheil Nodia institute of Geophysics, ISSN 1512-1135, vol. 70, Tb., 2019, pp. 112-118, (in Russian), http://dspace.gela.org.ge/handle/123456789/254
Kartvelishvili, L., Tatishvili, M., Amiranashvili, A., Megrelidze, L., Kutaladze, N. Weather, Climate and their Change Regularities for the Conditions of Georgia. Publishing House “UNIVERSAL”, Tbilisi, 2023, 406 p.
Bolashvili, N., Chikhladze, V., Kartvelishvili, L., Tatishvili, M. Variability of Atmospheric Precipitation in Tbilisi in 1844-2023. Proceedings – Int. Sc. Conf. “Complex Geophysical Monitoring in Georgia: History, Modern Problems, Promoting Sustainable Development of the Country”, ISBN 978-9941-36-272-9, Tbilisi, Georgia, October 17-19, 2024, pp. 150 – 154, Publish House of Iv. Javakhishvili Tbilisi State University. http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/10620/1/38_MM-180.pdf
Kobisheva, N., Narovlianski, G. Climatological processing of the meteorological information. Leningrad, 1978, 294 p., Gidrometeoizdat, (in Russian).
Amiranashvili, A., Chelidze, T., Svanadze, D., Tsamalashvili, T., Varamashvili, N. About the Representativeness of Data from Meteorological Stations in Georgia for Monthly Sum of Atmospheric Precipitation Around of These Stations. Journal of the Georgian Geophysical Society, e-ISSN: 2667-9973, p-ISSN: 1512-1127, Physics of Solid Earth, Atmosphere, Ocean and Space Plasma, v. 27(1), 2024, pp. 52–57. https://ggs.openjournals.ge/index.php/GGS/article/view/7983
Hinkle, D., E., Wiersma, W., Jurs, S., G. Applied Statistics for the Behavioral Sciences - Boston, MA, Houghton Mifflin Company, ISBN: 0618124055; 9780618124053, 2003, 756 p.
Kendall M.G. Time-series. Moscow, 1981, 200 p., (in Russian).
Box G.E.P., Jenkins G.M., Reinsel G.C. Time Series Analysis: Forecasting & Control (3rd Edition). ISBN10: 0130607746, ISBN13: 9780130607744, Prentice Hall, 1994, 592 p.