რეგიონული წყლის ობიექტების დაბინძურების პრობლემები
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
პარადოქსულია, მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ წყალი დედამიწაზე სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ნივთიერებას წარმოადგენს, ის ბუნებაში ერთ-ერთ ყველაზე ნაკლებად შესწავლილ ნაერთად რჩება. მისი სირთულე მეცნიერებისთვის გამოწვევებს ქმნის, რაც მის სრულად გაგებას ართულებს. მიუხედავად იმისა, რომ წყლის ქიმიური შემადგენლობა სტაბილურია, მისი გავლენა ორგანიზმებზე გარემო პირობების მიხედვით იცვლება.
მომავალში წყალთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი საფრთხეების წინაშე ვდგავართ, რაც მნიშვნელოვან ყურადღებას მოითხოვს. ერთ-ერთი საგანგაშო შეშფოთება, რომელიც გლობალურად არის აღიარებული, არის ფართოდ გავრცელებული პრობლემის პოტენციური გაჩენა ჩვენს წყალმომარაგების სისტემებსა და რეკრეაციულ წყალსაცავებში. ზოგიერთის მიერ „21-ე საუკუნის ჭირად“ მოხსენიებული ეს პრობლემა დაკავშირებულია გარკვეული მიკროორგანიზმების - დედამიწაზე არსებული უძველესი სიცოცხლის ფორმების - ევოლუციურ ბუნებასთან, რომლებიც ამჟამად ქიმიური დაბინძურების გამო მავნე ხდება.
გამალეას სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის კვლევა მიუთითებს, რომ ამ მიკროორგანიზმებს შეუძლიათ განავითარონ ახალი, საშიში შტამები, რომლებიც დროთა განმავლობაში ავლენენ ეფექტებს და ფუნქციონირებენ როგორც „ნელი მოქმედების მაღარო“. ისინი წარმოქმნიან ნივთიერებებს კანცეროგენული, მუტაგენური და იმუნოსუპრესიული თვისებებით, რაც განსაკუთრებით შეინიშნება „ლურჯ-მწვანე“ წყალმცენარეებში ან ციანობაქტერიებში.
ეს სტატია ხაზს უსვამს მავნე წყალმცენარეების აყვავების (HABs) კრიტიკულ საკითხს, განსაკუთრებით თბილისის წყალსაცავში, და პროგნოზირებს ჟინვალის წყალსაცავში ადამიანის საქმიანობით გამოწვეულ ევტროფიკაციას. ასეთი მოსაზრებების გამოყენება შესაძლებელია გლობალურადაც, რაც ხაზს უსვამს ჩვენი წყლის რესურსებისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დასაცავად მოქმედების სასწრაფო აუცილებლობას.
Article Details
წყაროები
Введение в биохимическую экологию. М.: Изд-во Московского ун-та, 1986.
Богословский Б. Б. Озероведение. М.: Изд-во МГУ, 1960, 335 с.
Бертокс П., Радд Д. Стратегия защиты окружающей среды от загрязнений. М: Мир, 1990, 606 с.
Дертольц В.Ф. Вода во вселенной. Л.: Недра, 1971, 223 с.
Dillonp J., Rigler F.H. A test if a simpal nutrient budget model predicting the phosphorus concentration in lake water. J. Fish. Res. Board Can .31, 1974, 1771-1778.
Ёргенсен С.Э. «Управление озёрными системами» Агрометеоиздат. 1985.
Реввель П., Реввель И. Среда нашего обитания: В 4-х книгах. Книга 2-я. Значение воды и воздуха: Пер. с англ. – М.: Мир, 1995, 188 с.
Львович М. И. Вода и жизнь. М.: Мысль, 1986, 182 с.
Спенглер О. А. Слово о воде. Ленинград, Гидрометеоиздат, 1980-4.
Хефлинг Т. Тревога в 2000 г.: Бомбы замедленного действия на нашей планете. Пер. с нем. М. С. Осиповой, Ю. М. Фролова; предисловие С. Б. Лаврова. – М.: Мысль, 1990, 270 с.
Хендерсон- Селлерс, Маркленд Х.Р. Умирающие озера. Гидрометеоиздат, 1990.
Benefits of Investing in Water and Sanitation. An OECD perspective.
Guide for water supply hygiene (ed.by S.N.Cherkinskye) M. J. Medicine, 1975, 175 p. (in Russian).
Carmichael W.W. A Review, Cyanobaqteria secondary metabolites-the cyanotoxins. J. Applied Bacteorology, 72, 1992, pp. 445-459
Castenholz R.W. Ecology of blue-green algae in hot springs. In: N.G. Carr and B.A. Whitton The Biology of Blue-Green Algae. Blackwell Scientific Publications, Oxford, 1973, pp. 379-414.
Cyanobacteria in Recreational and Drinking Waters. Environmental Health Assessment Guidelines. Queensland Health, Brisbane, Australia, 2001, 54 p-s.
Gorham P.R., Carmichael W.W. Hazards of freshwater blue-green algae (Cyanobacteria). In: C.A. Lembi and J.R. Waaland. [Eds] Algae and Human Affairs. Cambridge University Press, Cambridge, 1988, pp. 403-432.
Gunn G.J., Rafferty A.G., Rafferty G.C., Cockburn N., Edwards C., Beattie K.A. Codd G.A. Fatal canine neurotoxicosis attributed to blue-green algae (cyanobacteria). Vet. Rec., 4, 1992, pp. 301-302.
MacAlister C., Baggio G., Perera D., Qadir M., Taing L., Smakhtin V. Global Water Security Assessment. United Nations. Hamilton: University Institute for Water, Environment and Health, 2023.
Metz K., Hanselmann K., Preisig, H.R. 1998 Environmental conditions in high mountain lakes containing toxic benthic cyanobacteria. Hydrobiologia. (In Press). Minkoff, E.C. 1983 Evolutionary Biology. Addison-Wesley Publishing Company, Reading, 627 pp.
Van Landingham S.L. Guide to the Identification, Environmental Requirements and Pollution Tolerance of Freshwater Blue-Green Algae (Cyanophyta). United States Environmental Protection Agency, Cincinnati, Ohio, 1982, 341 pp.
Aynur Hajikhalil Ansarova Destruction of Total Organic Matter and the Primary Product of Phytoplankton in the Main Reservoirs of Azerbaijan Advanced Studies in Biology, Vol. 15, 2023, no. 1, 107 - 117 HIKARI Ltd, www.m-hikari.com https://doi.org/10.12988/asb. 2023.91660
Gevorgyan G. A., Mamyan, A. S., Hambaryan L. R., Khudaverdyan S. Kh., Vaseashta A. Environmental Risk Assessment of Heavy Metal Pollution in Armenian River Ecosystems: Case Study of Lake Sevan and Debed River Catchment Basins". Polish Journal of Environmental Studies. 25 (6), 2016, 23872399. Bibcode:2016PJES. ..25.2387G. doi:10.15244/pjoes/63734. PDF
Babayan A., Hakobyan S., Jenderedjian K., Muradyan S., Voskanov M. Lake Sevan: Experience and Lessons Learned Brief (PDF). ilec.or.jp. International Lake Environment Committee Foundation, 2006, pp. 347–362
Vardanian T. The Hydro-chemical changes of Lake Sevan after the artificial lowering of the water level. In Bahadir, Ali Mufit; Duca, Gheorghe (eds.). The Role of Ecological Chemistry in Pollution Research and Sustainable Development. Springer Science & Business Media, 2009, pp. 77–84. ISBN 978-90-481-2901-0.
State of the Environment of the Black Sea (2001-26/71 Commision on the Protection Black Sea Against Pollution 2008.
Strategic Action Plan for the Environmetal Protection and Rehabilitation of the Black Sea, Sofia, Bulgaria, 17 April 2009.
Tsivtsivadze N., Matchavariani L., Lagidze L., Paichadze N., Motsonelidze N. Problem of Surface Water Ecology in Georgia. In Environment and Ecology in the Mediterranean Region II. Cambridge Scholars Publishing, UK, 2024, pp. 283-294.
Tsivtsivadze N., Motsonelidze N., Ivanov G., Kavtaradze A. Drinking Water-Born Diseases. In Geography of Georgia N 6-7,Georgia Publ. Tbilisi State University, 2008, pp. 138-147. (in Georgian).
Tsivtsivadze N., Khatiashvili E., Askurava Z., Matchavariani L., Lagidze L., Motsonelidze N., Ivanov G., Paichadze N., Gulashvili Z. Measures of Drinking Water Supply Reservoirs Ecological Problems Solution. Poceedings of International Conference “Applied Ecology: Problems, Innovations” - ICAE-2015 (ISBN 978-9941-0-7644-2), 7-10 May, Tbilisi-Batumi, 2015, 288-291.
Tsivtsivadze N., Matchavariani L., Lagidze L., Paichadze N., Motsonelidze N. Some Recommen¬dations for Ecological Problems Solution in Georgia. Proceedings of 2nd International Sympo¬sium on Kazdaglari (Mount Ida) & Edremit “Human-Environment Interactions and Ecology of Mountain Ecosystem”, IKES-2013, (ISBN: 978-605-62253-6-9), May 2-4, Edremit, Turkey, 186-195.
Toxic Cyan-bacteria in Water: A guide to their public health consequences, monitoring and management Edited by Ingrid Chorus and Jamie Bartram © 1999 WHO ISBN 0-419-23930-8
Water for Health. WHO’s Guidelines for Drinking-Water Quality, Third edition, 2004. Geneva, Switzerland, 404 p-s.
White G.C. Handbook of Chlorination and Alternative Disinfectants. Vol. 3. Van Nostrand Reinhold Co. New York, NY, 1992.
World Bank (2024) World Bank Open Data. World Health Organization (WHO) and the United Nations Children’s Fund (UNICEF) (2021) Progress on household drinking water, sanitation and hygiene 2000–2020: five years into the SDGs. Geneva.