ელექტრული ველის მნიშვნელობა ეკვატორულ არეში სპორადული E (Es) ფენის ფორმირებაში
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
ანალიზურად და შესაბამისი რიცხვითი მეთოდებით ნაჩვენებია, რომ ეკვატორულ არეში სპორადული E (Es) ფორმირება და ლოკალიზაცია შესაძლებელია განისაზღვროს იონების ვერტიკალური დრეიფის სიჩქარის და მისი დივერგენციის სიმაღლის პროფილებით. ამ შემთხვევაში, დივერგენციის პროფილში მინიმალური უარყოფითი მნიშვნელობის (მაქსიმალური კონვერგენციის სისწრაფის) არსებობა, რომლის დროსაც იონები ვერტიკალურად კონვერგირდებიან Es ფენად, მნიშვნელოვნადაა განსაზღვრული, როგორც ნეიტრალური ქარით, ასევე ელექტრული ველის ზონალური და ვერტიკალური კომპონენტებით. ეკვატორულ არეში მუდმივი დასავლეთის ელექტრული ველისას იონების მაქსიმალური ვერტიკალური კონვერგენციის სისწრაფე იონ-ნეიტრალების დაჯახების () და იონების ციკლოტრონული სიხშირის () ტოლობის სიმაღლის რეგიონშია. მხოლოდ ზემოთ ან ქვემოთ მიმართული მუდმივი ელექტრული ველის შემთხვევაში კი ის მდებარეობს რეგიონიდან შესაბამისად დაახლოებით 0.9H ნეიტრალების შკალით ზემოთ ან ქვემოთ, შესაბამისად.ამ რეგიონებში განვითარებული იონების ვერტიკალური კონვერგენცია და Es-ტიპის ფენის ფორმირება შესაძლებელია მიმდინარეობდეს მათი ზემოთ ან ქვემოთ დრეიფის ფონზე. ის ლოკალიზდება ამ დრეიფის სიჩქარის ნოდაში, ან რეგიონებში სადაც ეს სიჩქარე ქრება. Es-ტიპის ფენების ამგვარი ნაწინასწარმეტყველევი ფორმირება და დინამიკა დემონსტრირებულია რიცხვითი მეთოდებით.
ნაჩვენებია, როგორც ელექტრული ველის ზონალური და ვერტიკალური კომპონენტების, ასევე HWM14 მონაცემებით განსაზღვრული ქარის სიჩქარის ეფექტი იონების კონვერგენცია/დივერგენციის განვითარების პროცესებზე. ამ შემთხვევებში ელექტრული ველით გამოწვეულ იონების კონვერგენცია/დივერგენციის პროცესს შეუძლია გავლენა იქონიოს ქარით Es-ტიპის ფენის როგორც ფორმირებასა და დაშლაზე (გამოფიტვაზე), ასევე შეუძლია წარმოქმნას დამატებითი ფენა.
Article Details
წყაროები
Whitehead J. D. J. Atmos. Terr. Phys., v.51, 1989, pp. 401-424.
Mathews J.D. J. Atmos. Sol.-Terr. Phys., v.60, 1998, pp. 413-435.
Abdu M. A., MacDougall J. W., Batista et al. J. Geophys. Res., v. 108(A6), 2003, p.1254.
Moro J., Resende L. C. A., Denardini C. M. et al., J. Geophys. Res.: Space Phys., v. 122, 2017, pp.12,517–12,533. https://doi. org/10.1002/2017JA024734.
Resende L. C. A., Shi J. K., Denardini C. M. et al., J. Geophys. Res.: Space Phys., v.125, 2020, pp. e2019JA027519. https://doi.org/ 10.1029/2019JA027519
Haldoupis C., Pancheva D. J. Geophys. Res., v.107, 2002, doi:10.1029/2001JA000212.
Haldoupis C. Space Sci. Rev., v.168, 2012, pp. 441–461, DOI 10.1007/s11214-011-9786-8.
Jacobi Ch., Kandieva K., Arras Ch. Adv. Radio Sci., v. 20, 2023, pp. 85–92, https://doi.org/10.5194/ars-20-85-2023.
Oikonomou C., Haralambous H., Leontiou T. et al. Adv. Space Res. v.69, 2022, pp. 96–110.
Nygrén T., Jalonen L., Oksman J., Turunen T. J. Atmos. Terr. Phys. v.46(4), 1984, pp. 373-381.
Haerendel G., Eccles J.V., Cakir S.C. J. Geophys. Res. v. 97, 1994, pp. 1209–1223.
Alken P., Maus S. J. Atmos.Sol.-Terr. Phys., v. 72, 2010, pp. 319-326.
Dalakishvili G., Didebulidze G., Todua M. J. Atmos. Sol.-Terr. Phys., v. 209, 2020, pp. 105403.
Qiu L., Yamazaki Y., Yu T., Miyoshi Y., ZuoX. J. Geophy. Res.: Space Phys., v. 128, 2023, pp. e2023JA031508. https://doi. org/10.1029/2023JA031508
Didebulidze G., Dalakishvili G., Todua M., Atmosphere, v. 11, 2020, pp. 653. doi:10.3390/atmos11060653.
Didebulidze G., Dalakishvili G., Todua M., Toriashvili L. Atmosphere, v. 14, 2023, Issue 6, 1008. https://doi.org/10.3390/atmos14061008.
Drob D. P., Emmert J.T., Meriwether J.W. et al. J. Geophys. Res., v.113, 2008, A12304, doi:10.1029/2008JA013668.
Drob D. P., Emmert J.T., Meriwether J.W. et al. Earth Space Sci., v.2, 2015, pp. 301–319.
Abdu M.A., de Souza J.R., Batista I.S. et al. J. Atmos. Sol.-Terr. Phys., v.115-116, 2014, pp. 95–105.
Du Fort E. C., Frankel S.P. MTAC, v.7, 1953, pp. 135-152.
Lanser D., Verwer G. J. J. Com.Appl. Math., v.111, 1999, pp. 201-216.
Hundsdorfer W., Verwer G.J. Springer-Verlag Berlin Heidelberg, pp. 325-417.
Picone J. M., Hedin A.E., Drob D.P., Aikin A.C. J. Geophys. Res., v. 107(A12), 2002, pp.1468. doi.org/10.1029/2002JA009,430.
Garcia-Fernandez M., Tsuda T. Earth Planets Space, v. 58, 2006, pp. 33–36.
Qiu L., Yu T., Yan X. et al. J. Geophys. Res. Space Phys., v.126, 2021, pp. e2021JA029454.
Arras et al. Earth, Plan. Space, 74:163, 2022. https://doi.org/10.1186/s40623-022-01718-y.
Wakabayashi M., Ono T. Ann. Geophys., v, 23, 2005, pp. 2347–2355.
Bishop R. L. et al. J. Geophys. Res., v.110, 2005, (A04309), doi:10.1029/2004JA010686.
Yuan T., Wang J., Cai X. et al. J. Geophys. Res. Space Phys., v. 119, 2014, pp. 5985–5999.