მძლავრი გეომაგნიტური შეშფოთებების კოჰერენტული ანალიზი დუშეთის ობსერვატორიის მონაცემებისა და DST ინდექსის მაგალითზე
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
გეომაგნიტურმა ქარიშხალებს შეუძლიათ წყობიდან გამოიყვანონ ტექნოლოგიური სისტემები და გავლენა მოახდინონ ადამიანის ჯანმრთელობაზე. ამ კვლევაში განვიხილეთ მზე-დედამიწის ურთიერთქმედების დინამიკა დუშეთის ობსერვატორიის და გლობალური გეომაგნიტური ინდექსების გამოყენებით. ჩვენ გამოვიკვლიეთ ურთიერთობა პლანეტათაშორის მაგნიტურ ველს (IMF), მზის ლაქების რიცხვებსა და გეომაგნიტური ველის H - კომპონენტს შორის 2023 წლის აგვისტოდან 2024 წლის ივლისამდე პერიოდში, განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა 2024 წლის 11 მაისის გეომაგნიტურ ქარიშხალზე. ვეივლეტ კოჰერენტული ანალიზით, ჩვენ გამოვავლინეთ მნიშვნელოვანი ურთიერთქმედებები მზის და გეომაგნიტურ მონაცემებს შორის, თანმიმდევრული პატერნებით რომლებიც ჩნდება ქარიშხლის დაწყებამდე. მზის ციკლების მიხედვით კორელაციურმა ანალიზმა (1964–2024) გამოავლინა 15 პროცენტიანი კორელაცია 5 დღის ჩამორჩენაზე, რაც ხაზს უსვამს მზის ლაქების რიცხვების პოტენციალს მაგნიტური ქარიშხლების წინასწარმეტყველებაში. ამ კვლევამ ასევე დაადასტურა ადგილობრივი გეომაგნიტური მონაცემების სანდოობა, ხაზი გაუსვა მის მნიშვნელობას საქართველოში გლობალური გეომაგნიტური მოვლენების რეგიონული გამოვლინებების გასაანიზებლად შედეგები ხელს უწყობს გეომაგნიტური ქარიშხლების გაუმჯობესებული პროგნოზირების მოდელების შემუშავებას და ხაზს უსვამს ლოკალიზებული კვლევების საჭიროებას კოსმოსურ ამინდთან დაკავშირებული რისკების უკეთ გასანალიზებლად.
Article Details
წყაროები
Diaz Jordi. Monitoring May 2024 solar and geomagnetic storm using broadband seismometers. Scientific Reports 14.1, 2024, pp. 1-13.
Sugiura M, Poros D.J. Hourly values of equatorial Dst for the years 1957 to 1970. NASA, Goddard Space Flight Center; 1971 Jul.
Breus T. K., Halberg F., Cornelissen G. Biological effects of solar activity. Biofizika, 40, 1995, pp. 737—749
Chernogor L.F. Physics of geospace storms. Space Science and Technology, 27(1), 2021.
Cliver E.W., Schrijver C.J., Shibata K., Usoskin I.G. Extreme solar events. Living Reviews in Solar Physics, 19(1):2, 2022 Dec.
Akasofu S.I., Chapman S. Solar-terrestrial physics, 1972.
https://omniweb.gsfc.nasa.gov/form/omni_min_def.html
Torrence C., Compo G.P. A practical guide to wavelet analysis. Bulletin of the American Meteorological Society, vol. 79, no. 1, 1998, pp. 61–78
Grinsted A., Moore J.C., Jevrejeva S. Application of the cross wavelet transform and wavelet coherence to geophysical time series. Nonlinear processes in geophysics, 11(5/6):561-6, 2004 Nov 18.
Giri A., Adhikari B., Baral R, Idosa Uga C., Calabia A. Wavelet Coherence Analysis of Plasma Beta, Alfven Mach Number, and Magnetosonic Mach Number during Different Geomagnetic Storms. The Scientific World Journal, 2024; 2024(1):1335844.