ქ. ქუთაისის ატმოსფერული ჰაერის PM2.5 -ნაწილაკებით დაბინძურების რიცხვითი მოდელირება ზამთარში მიწისპირა შტილისა და თავისუფალ ატმოსფეროში ფონური აღმოსავლეთის ქარის დროს
Article Sidebar
Main Article Content
ანოტაცია
რიცხვითი მოდელირებით გამოკვლეულია ქ. ქუთაისის ტერიტორიაზე ავტოტრანსპორტის მიერ წარმოქმნილი PM2.5–ის სივრცული განაწილებისა და დროში ცვლილების თავისებურება ზამთარში მიწისპირა ფონური შტილის და თავისუფალ ატმოსფეროში დასავლეთის ქარის დროს. გამოთვლებით მიღებულია, რომ ზამთრის სეზონში მეზომასშტაბის რეგიონის რელიეფის ურთიერთქმედება ფონურ დასავლეთის ქართან წარმოშობს მეზომასშტაბის ქარის სიჩქარის ციკლონურ ცირკულაციას. ფორმირებული დინამიკური და თერმობარული ველები ახდენენ გავლენას ატმოსფერუში ავტოტრანსპორტის მოძრაობის შედეგად გაფრქვეული აეროზოლის სივრცულ განაწილებაზე. მოდელირების შედეგად მიღებულია PM2.5 – ის კონცენტრაციის სივრცული განაწილების სურათები, განსაზღვრულია კონცენტრაციების დროში ცვლილების ხასიათი, როგორც ატმოსფეროს მიწისპირა ფენაში ასევე სასაზღვრო ფენაში. ნაჩვენებია, რომ კონცენტრაციის ვერტიკალური განაწილება და დროში ცვლილება დამოკიდებულია როგორც აეროზოლის გაფრქვევის სიჩქარეზე და ავტოტრანსპორტის მოძრაობის ინტენსივობაზე, ასევე ატმოსფეროს მიწისპირა ფენის კინემატიკაზე და ქვეფენილ ზედაპირზე თერმული რეჟიმის დღეღამური ცვლილებით ფორმირებულ ლოკალურ ცირკულაციურ სისტემაზე. განსაზღვრულია ქალაქის და მიმდებარე ტერიტორიებზე მაღალი და საშუალო დაბინძურების დონეები და მათი მდებარეობის ცვლილება დღეღამის განმავლობაში.
Article Details
წყაროები
Pope C.A., Burnett R.T., Thun M.J., Calle E.E., Krewski D. et al. Lung cancer, cardiopulmonary mortality, and long-term exposure to fine particulate air pollution. J. Am. Med. Assoc., 287, 2022, pp. 1132–1141.
World Health Organization. Regional Office for Europe. Review of evidence on health aspects of air–REVIHAAP Project. First result, 2022. https://media.xpair.com › pdf › REVIHAAP
Mortality and burden of disease from ambient air pollution-WHO, 2020. https://www.who.int/gho/phe/outdoor_air_pollution/burden/en/
World's most polluted cities (historical data 2017-2022). https://www.iqair.com/world-most-polluted-cities.
Agrawal G., Mohan D., Rahman H. Ambient air pollution in selected small cities in India: observed trends and future challenges. IATSS Research, 45(1), 2021, pp. 19-30. https://doi.org/10.1016/j.iatssr.2021.03.004
Kobza J., Geremek M., Dul L. Characteristics of air quality and sources affecting high levels of PM10and PM2.5 in Poland in Upper Silesia urban area Environmental Monitoring and Assessment 190, 515, 2018.
Integrated Science forParticulate Matter. EPA. United States Environmental Protector Agency, 2019, p. 1967. EPA/600/R-19/188. www.epa.gov.isa.
Hong H., Choi H., Jeon H., Kim Y., Jae-Bum Lee, Park C.H., Kim H.S. An air pollutants prediction method integrating numerical models and artificial intelligence models targeting the area around Busan port in Korea. 1462, Atmosphere, 13(9), 1462, 2022. https://doi.org/10.3390/atmos13091462.
Udristioiu M., Mghouchi Y., Yildizhan H. Prediction, modelling, and forecasting of PM and AQI using hybrid machine learning. Journal of Cleaner Production, Vol. 421, 2023. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2023.138496Get rights and content.
Draper E., Whyatt J., Taylor R., Metcalfe S. Estimating background concentrations of PM2.5 for urban air quality modelling in a data poor environment. Atmospheric Environment, Vol. 314, 120107, 2023. https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2023.120107Get rights and content.
Chae S., Shin J., Kwon S., Lee S., Kang S., Lee D. PM10 and PM2.5 real-time prediction models using an interpolated convolutional neural network. Scientific Reports, vol. 11, 11952, 2021. https://www.nature.com/articles/s41598-021-91253-9.
Deters J., Zalakeviciute R., Gonzalez M., Rybarczyk Y. Modeling PM2.5 urban pollution using machine learning and selected meteorological parameters. Machine intelligence in signal sensing. Processing and Recognition, 2017.https://doi.org/10.1155/2017/5106045.
World Health Organization. Regional office for Europe. Review of evidence on health aspects of air– REVIHAAP Project. First result, 2022. https://media.xpair.com › pdf › REVIHAAP 7. Mortality and burden of disease from ambient air pollution-WHO, 2020. https://www.who.int/gho/phe/outdoor_air_pollution/burden/en/.
Integrated science for particulate matter. EPA. United States Environmental Protector Agency, 2019, p. 1967. EPA/600/R-19/188. www.epa.gov.isa.
Agrawal G., Mohan D., Rahman H. Ambient air pollution in selected small cities in India: observed trends and future challenges. IATSS Research, 45, Iss. 1, 2021, pp. 19-30. https://doi.org/10.1016/j.iatssr.2021.03.004.
Kobza J., Geremek M., Dul L. Characteristics of air quality and sources affecting high levels of PM10 and PM2.5 in Poland. Upper Silesia urban area environmental monitoring and assessment, 190, Article number: 515, 2018.
Environmental pollution, 2021.https://air.gov.ge/reports_page
World'smostpollutedcities (historicaldata 2017-2022). https://www.iqair.com/world-most-polluted-cities.
Amiranashvili A.G., Kirkitadze D.D., Kekenadze E.N. Pandemic of coronavirus COVID - 19 and air pollution in Tbilisi in spring 2020. Journals of Georgian Geophysical Society, 23(1), 2020. https://doi.org/10.48614/ggs2320202654.
Gigauri N., Surmava A., Kukhalashvili V., Intskirveli L., Beglarashvili N. Investigation of the distribution of PM2.5 and PM10 in the atmosphere of Kutaisi through experimental observations. Collection of Scientific Refereed Works of the Institute of Hydrometeorology of the Tbilisi State University, Vol. 135, 2024, pp. 82-87. Doi.org/10.36073/1512-0902-2024-135-82-87.
Surmava A., Intskirveli L., Kordzakhia G. Numerical modeling of dust propagation in the atmosphere of a city with complex terrain. The case of background eastern light air. Journal of Applied Mathematics and Physics, 38.7, 2020, pp.1222-1228. https://doi.org/10.4236/jamp.2020.87092.
Surmava A., Intskirveli L., Kukhalashvili V. Numerical Modeling of the transborder, regional and local diffusion of the dust in Georgian Atmosphere. Publishing House, Technical University, Tbilisi, Georgia. ISBN 978-9941-28-810-4, 2021, 139 p. http//www.gtu.ge (in Georgian).
Surmava A., Intskirveli L., Gigauri N. PM2.5 and PM10 microaerosols in the atmosphere of Tbilisi. Tbilisi, Publishing House of the Institute of Hydrometeorology, 2021, 94 p.
Gigauri N., Intskirveli L., Surmava A., Kukhalashvili V. The results of Kutaisi city atmospheric air pollution with PM Particles. Bulletin of the Georgian National Academy of Sciences, vol. 18, no. 3, 2024, pp. 90-96.