სინქრონიზაციის ეფექტები რთული არაწრფივი სისტემების ურთიერთქმედებისას

Main Article Content

მ. მარტიაშვილი
ო. ხარშილაძე
დ. ზილფიმიანი

ანოტაცია

ეს კვლევა იკვლევს სინქრონიზაციის ფუნდამენტურ მექანიზმებს არაწრფივ დინამიურ სისტემებში გარე გავლენის ქვეშ, აკავშირებს თეორიულ ანალიზს რეალურ გეოფიზიკურ აპლიკაციებთან. ჩვენ თავდაპირველად ვამახვილებთ ყურადღებას ვან დერ პოლის არაწრფივ ოსცილატორზე, რათა შევისწავლოთ იძულებითი სინქრონიზაცია, რიცხვითი მოდელირების გამოყენებით გავაანალიზოთ, თუ როგორ ცვლიან გარე პერიოდული ძალები სისტემის ფაზურ და სიხშირულ დინამიკას. მთავარი აღმოჩენა ავლენს, რომ შემთხვევითი ხმაურის შემოღებას, ინტუიციის საწინააღმდეგოდ, შეუძლია წვლილი შეიტანოს რთული ან ქაოტური რეჟიმების რეგულირებაში, რაც იწვევს სტაბილურობის გაზრდას.


ამ ანალიზის მზე-დედამიწის კავშირზე გაფართოებით, ჩვენ ვიყენებთ ტალღური კოჰერენტობის მეთოდს, რათა რაოდენობრივად შევაფასოთ დრო-სიხშირის კოჰერენტობა მზის პარამეტრებს (როგორიცაა  ინდექსი და   კომპონენტი) და ხმელეთის რეაქციებს შორის. ეს ანალიზი წარმატებით აფიქსირებს მნიშვნელოვან სინქრონიზაციის ეფექტებს, რაც ადასტურებს, რომ ამ სისტემებს შორის კოჰერენტული ურთიერთქმედება პირდაპირ პასუხისმგებელია გეომაგნიტური შტორმების გამოწვევაზე. საერთო ჯამში, ეს ნაშრომი უზრუნველყოფს ყოვლისმომცველ ჩარჩოს სინქრონიზაციის ფენომენების გასაგებად, კონტროლირებადი არაწრფივი სისტემებიდან დაწყებული მასშტაბური ასტროფიზიკური ურთიერთქმედებებით დამთავრებული.

საკვანძო სიტყვები:
სინქრონიზაცია, ვან დერ პოლის ოსცილატორი, ვეივლეტ კოჰერენტობა, სტოქასტური რეზონანსი, გეომაგნიტური შტორმები.
გამოქვეყნებული: დეკ 23, 2025

Article Details

როგორ უნდა ციტირება
მარტიაშვილი მ., ხარშილაძე ო., & ზილფიმიანი დ. (2025). სინქრონიზაციის ეფექტები რთული არაწრფივი სისტემების ურთიერთქმედებისას. საქართველოს გეოფიზიკური საზოგადოების ჟურნალი, 28(2). Retrieved from https://ggs.openjournals.ge/index.php/GGS/article/view/10460
სექცია
სტატიები

წყაროები

Henry D.I. Abarbanel, Nikolai F. Rulkov, and Mikhail M. Sushchik. Generalized synchronizationof chaos: The auxiliary system approach. Physical Review E, 53(5):4528–4535, 1996. doi: 10.1103/PhysRevE.53.4528.

Afraimovich V.S., Verichev N.N., Rabinovich M.I. Synchronization in chaotic systems.Izv. Vyssh. Uchebn. Zaved. Radiofiz., 29:795–803, 1986. In Russian; English translation:Radiophysics and Quantum Electronics, 29(9), 795–803.

Argyris A., Syvridis D., Larger L., Annovazzi-Lodi V., Colet P., Fischer I., García-Ojalvo J., Mirasso C.R., Pesquera L., Kenneth A. Shore. Chaos-based communications at high bit rates using commercial fibre-optic links. Nature, 438(7066):343–346, 2005. dic.academic.ru

Attneave F. Applications of information theory to psychology: A summary of basic concepts,methods, and results. American Journal of Psychology, 84(3):307–349, 1971.

Bellomo N., Dogbé Ch. On the modeling of traffic and crowds: A survey of models, speculations, and perspectives. SIAM Review, 53(3):409–463, 2011. doi: 10.1137/090746677. dspace.nplg.gov.ge