მაგნიტოგრადიენტული ტალღების სიხშირეთა სპექტრის მოდელირება ეკვატორიალურ მაგნიტოპაუზაზე მზის ქარის პლაზმის ცვლადი ელექტრული გამტარებლობის შემთხვევაში

Article Sidebar

Cover

Main Article Content

M. Chkhitunidze
Z. Kereselidze

ანოტაცია

ცნობილია, რომ გარდამავალ არეში მაგნიტოსფეროს დღის მხარის წინ დარტყმითი ტალღის შემდეგ მზის ქარის დინება შენელებულია. შესაბამისად, მზის ქარში ვითარდება ანომალური ელექტრული წინაღობა, რაც პლაზმის მაგნიტური სიბლანტის ზრდას იწვევს. ეს ეფექტი განსაკუთრებით საგრძნობია გარდამავალი არის ფოკალურ ნაწილში (მაგნიტოსფეროს წინამდებარე სტაგნაციის ზონა), სადაც, განსხვავებით პერიფერიული არეებისაგან, ჩვენი შეხედულებით სამართლიანი აღარ არის ერთსითხოვანი მაგნიტური ჰიდროდინამიკის (მჰდ) მიახლოება. ეს განსაკუთრებით ეხება სტაგნაციის ზონის ფუძეს, ანუ დედამიწის მაგნიტური სასაზღვრო ფენის (მაგნიტოპაუზა) ცენტრალურ ნაწილს. ამიტომ აქ კორექტულია სასრული ელექტრული გამტარებლობის მქონე  მზის ქარის პლაზმის მსხვილმასშტაბოვანი მოძრაობის აღწერა ორსითხოვანი მაგნიტური ჰიდროდინამიკის განტოლებათა სისტემით. საზოგადოდ, მაგნიტური ველისა და სიჩქარეთა ველის თვითშეთანხმებული ანალიზური ამონახსნის მიღება, განსაკუთრებით მარტივი შემთხვევების გარდა, შეუძლებელია მათემატიკური გართულებების გამო. თუმცა, მაგნიტოსფეროს გარსდენის შემთხვევაში, მზის ქარის მკვეთრი დამუხრუჭების გამო, არსებობს გამოსავალი: გარდამავალი არის ფოკალურ ნაწილში შესაძლებელია დინების ტოპოლოგიის განსაზღვრა კინემატიკურ მიახლოებაში. ასეთი ხერხი შესაძლებელს ხდის მაგნიტოპაუზის შესაბამისი, მჰდ განტოლებათა სისტემის შემადგენელი, მაგნიტური ინდუქციის განტოლების ამოხსნას მიახლოებითი ანალიზური მეთოდით. მაგნიტოსფეროს კრიტიკული წერტილის მახლობლად მზის ქარის დამუხრუჭების პროცესის აღმწერ სხვადასხვა კინემატიკურ მოდელებს შორის განსაკუთრებული სიმარტივით გამოირჩევა პარკერის ბრტყელი (ორ განზომილებიანი) კინემატიკური მოდელი უკუმშვადი გარემოსათვის. მოცემულ ნაშრომში ეს მოდელი გამოყენებულია ეკვატორიალურ მაგნიტოპაუზაზე როსბის პლანეტერული ატმოსფერული ტალღების ტიპის მაგნიტოგრადიენტული ტალღების მახასიათებელი პარამეტრების მისაღებად. ამისათვის, გამოყენებული იყო მზის ქარის მაგნიტური სიბლანტის დროში იმპულსური ცვლილების მოდელები და შვეცის მიმდევრობითი მიახლოებების ანალიზური მეთოდი. განისაზღვრა მაგნიტოგრადიენტული ტალღების ფაზური სიჩქარის მახასიათებელი სიდიდე და მოხდა მათი სიხშირეთა უწყვეტი (კვაზისტაციონარული) სპექტრის მოდელირება, რომელიც  მოიცავს მოკლე და საშუალო პერიოდიანი რეგულარული გეომაგნიტური პულსაციების  დიაპაზონს.
PDF (English)
საკვანძო სიტყვები:
Solar wind, magnetosphere, magnetosheath, critical point, stagnation zone.
გამოქვეყნებული: Aug 11, 2014

Article Details

როგორ უნდა ციტირება
Chkhitunidze, M., & Kereselidze, Z. (2014). მაგნიტოგრადიენტული ტალღების სიხშირეთა სპექტრის მოდელირება ეკვატორიალურ მაგნიტოპაუზაზე მზის ქარის პლაზმის ცვლადი ელექტრული გამტარებლობის შემთხვევაში. საქართველოს გეოფიზიკური საზოგადოების ჟურნალი, 16, 39–46. Retrieved from https://ggs.openjournals.ge/index.php/GGS/article/view/661
გამოცემა
ტომ. 16: PHYSICS OF ATMOSPHERE, OCEAN AND SPACE PLASMA
სექცია
სტატიები
PKPApplication::getCCLicenseBadge(https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0)

წყაროები

Parker E.N. Comments on the reconnection rate of magnetic fields. J. Plasma Physics, 1973, v.9. p.1,pp.49-63.

Pudovkin M.L.,Semenov V.S. The reconnection theory and interaction of solar wind with the Earth’s magnetosphere. Moscow,”Nauka”, 1985, 125p. (in Russian)

Kereselidze Z. Kirtskhalia V., Chkhitunidze M., Kalandadze I. On Modeling of Magnetic Boundary Layer on the Dayside Magnetosphere. Georgian International Journal of Sci. and Teq.,2008,ISSN1939-5925,vol.1№3,pp.249-256. https://www.novapublishers.com/catalog/product_info.php?products_id=13354

M. Chkhitunidze, N. Dzhondzoladze. The Magnetic Boundary Layer of the Earth as an Energy- supplying Channel for the Processes inside the Magnetosphere. J. Georgian Geophys.Soc.,Issue (B), Phys. of Atmosphere, Ocean and Space Plasma, 2012 v.15, pp.95-108.

Хантадзе А.Г. Гидромагнитные градиентные волны в динамо-области ионосферы.Сообщ. АН ГССР, 1986, т.123, №1 с.69-71.

Tolstoy I. Hydromagnetic gradient waves in the ionospere. J. Geophys.Res.,1967, V.47. №5, p.1435-1442.

Хантадзе А.Г., Кереселидзе З.А., Гогатишвили Я.М. Геомагнетизм и Аэрономия.1980,т.xx, №6, с.1047-1052.

Aburjania G.D., Kereselidze Z.A., Khantadze A.G., Chkhitunidze M.S..Large-Scale LF lectromagnetic Waves in the Earth’s magnetosheath.Geomagnetism and Aeronomy, 2007, #5, pp.548-554.

Абурджания Г.Д., Хантадзе А.Г. Особенности распространения УНЧ-планетарных электромагнитных волн в земной ионосфере, обусловленные кривизной геомагнитного поля. Гомагнетизм и Аэрономия, том.45, №5, с.673-681,2005.

Shwec M.O. About of approximate solution of same task of hydrodynamic boundary layer. Appl.Math. and Mech. 1949, vol. 3, Issue XII, pp.253-266.

Kereselidze Z.A. MHD Effects of finite electric conductivity of solar wind near the Earth’s Magnetosphere. Tbilisi,State Univ. Press.,1986, 122p. (in Russian).

Dorelli J.C., Hesse M., Kuznetsova M.M., Rastaetter L. A new look at driven magnetic reconnection at the terrestrial subsolar magnetopause. J. of Geophys. Res., 2010, v.109, A12216,doi:10.1029/2004JA01045